قانون مهریه
مهریه به هر میزانی قابل وصول می باشد ولیکن مطابق مقررات جدید اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و بازداشت مرد درخصوص مهریه صرفاً تا میزان 110 عدد سکه بهار آزادی یا معادل آن میسر می باشد. اگر اموالی از زوج توقیف شود یا ایشان توانایی پرداخت داشته باشد بیش از 110 سکه قابل وصول است. هرگاه زوجه در صدد وصول مهریه خود برآید می تواند با تقدیم دادخواست به همرا عقدنامه به دادگاه خانواده و یا درخواست از اداره اجرای ثبت اقدامات لازم را انجام دهد. مدت آن بستگی به اوقات رسیدگی دادگاه، حضور زوج در دادگاه و روند توقیف اموال زوج و اجرای حکم دارد و مدت مشخصی را نمی توان تعیین کرد. حتی می توان بابت مهریه مرد را ممنوع الخروج کرد.
ابلاغ بخشنامه رئیس محترم قوه قضائیه به دادگاه ها
اخیراً ریاست قوه قضاییه در بخشنامه ای به دادگاه ها ابلاغ کرده است که ابتدا به ساکن از « اجرای مهریه مندرج در سند ازدواج» خودداری کرده و آنها را به واحدهای ادارات ثبت اسناد ارجاع دهند. بخشنامه ای که به نظر می رسد مشکل تازه ای برای خانواده های درگیر طلاق ایجاد کند.
لازم است بدواً به اداره ثبت اسناد و املاک مراجعه کند تا با توقیف دارایی زوج بتواند حقوق شرعی و قانونی خود را به عنوان مهریه دریافت کند. ثبت اسناد و املاک در صورت عدم حصول نتیجه در شناسایی و توقیف اموال مدیون پس از گذشت ۶ ماه از زمان درخواست اجراییه، گواهی برای محاکم قضائی صادر میکند. با عنایت به وضعیت مالی مدیون (زوج) موضوع خواسته زوجه بررسی و حکم مناسب صادر می‌شود.»
این بخشنامه همچنین می گوید: «چنانچه مرجع مذکور نتواند ظرف مدت دو ماه از تقاضای اجرا، نسبت به شناسایی و توقیف اموال متعهد سند، اقدام کند یا ظرف مدت شش ماه نسبت به اجرای مفاد سند اقدام نماید، متعهد سند می‌تواند با انصراف از اجرای مفاد سند به محاکم دادگستری رجوع کند.»
بند ب ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴ اسفند ۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی
انواع مهریه
الف) مهر المسمی
این نوع مهریه در زمان عقد میزان آن تعیین می شود و در سند ازدواج نیز مقدار مشخص و ثبت می شود و در اصطلاح به آن مهر المسمی می گویند. در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در مهر المسمی هیچگونه محدودیتی وجود ندارد و زوج و زوجه هر میزانی که بخواهند می توانند بعد از توافق در سند ازدواج به ثبت برسانند و استفاده از خانه و ملک بعنوان مهر در مهر المسمی امکانپذیر است.
ب) مهر المتعه
مهر المتعه به زنانی تعلق می گیرد که در زمان عقد برای آن ها هیچ مهری در نظر گرفته نشده است و مرد قبل از نزدیکی و قبل از تعیین مهر اقدام به طلاق زن می کند. میزان مهر المتعه با توجه به وضعیت مالی مرد تعیین می شود.
پ) مهر المثل
مهر المثل مهری است که در ضمن عقد زوجین بر سر آن به توافق نرسیده باشند و مقدارش تعیین نشده باشد ولی به جهاتی ابطال شده باشد برای مثال ملکی که برای مهریه انتخاب کرده اند مجهول باشد. در این موارد مهر المثل به زن بعد از عقد و بعد از نزدیکی تعلق می گیرد. از شروط اسقرار مهر المثل نزدیکی می باشد. عوامل که میزان مهر المثل را تحت تاثیر قرار می دهد شامل وضعیت زن و شرایط و اوضاع می باشد. برای مثال ویژگی اخلاقی، خانوادگی، میزان تحصیلات علمی و هنری، معیارهای جسمانی و سایر مواردی که در عرف می تواند میزان مهر را تحت تاثیر قرار دهد، تعیین کننده مهر المثل است.
شرایط صدور اجرائیه مهریه
پس از درخواست صدور اجرائیه از سوی زوجه، در صورت احراز شرایط زیر توسط سردفتر، صدور اجرائیه امکانپذیر است.
مطالبه مهریه به موجب سند رسمی باشد
سند ازدواجی که مطابق مقررات مورد نظر تنظیم شده باشد “رسمی” شناخته می‌شود. بنابراین ورقه‌ای که در شب خواستگاری به عنوان صداق تنظیم می‌شود و به امضای طرفین می‌رسد، قابلیت درخواست صدور اجرائیه را ندارد ولو اینکه ورقه مذکور به امضا و مهر سردفتر نیز رسیده باشد. همچنین در نکاح موقت ورقه‌ای را که سردفتر تحت عنوان نکاح منقطع (صیغه نامه) تنظیم میکند، سند رسمی شناخته نمی‌شود. در فرض اخیر زوجه می‌تواند جهت مطالبه مهریه فقط به دادگاه خانواده مراجعه کند.
مهریه و تعهدات آن منجز باشد
منظور از منجز بودن این است که مهریه معلق نباشد. بر اساس تبصره ۲ ماده ۵ این آیین نامه، صدور ورقه اجرائیه نسبت به تعهداتی که در سند منجزا قید شده باشد، امکان پذیر است.
مهریه و اجرای تعهد مؤجل نباشد
در خصوص وصول مهریه چند فرض وجود دارد: حال، مؤجل، عندالمطالبه و عندالاستطاعه. مهریه در صورتی مؤجل است که برای پرداخت آن مدتی مقرر شود.
به طور مثال چنانچه زمان وقوع عقد نکاح سال ۱۳۹۴ باشد و زمان پرداخت مهر سال ۱۳۹۸ تعیین شده باشد یا اینکه به صورت اقساط سالانه تعیین و مقرر شده باشد که در این صورت، قبل از فرارسیدن مدت، زوجه حق مطالبه نخواهد داشت. در صورتی که مدتی برای پرداخت معین نشده باشد، مهریه حال محسوب می‌شود و قید عندالمطالبه آن را از حال بودن خارج نمی‌کند.
مراحل اجرا گذاشتن مهریه از اجرای ثبت
- در ابتدا بایستی اصل عقدنامه یا رونوشت را در اختیار داشت و به دفتر ازدواج مندرج در عقدنامه و شناسنامه مراجعه کرد. البته ممکن است نشانی دفتر خانه عوض شده باشد و یا اصلا شما فراموش کرده باشید که دفتر ازدواج مورد نظر کجا بوده است و یا حتی سردفتر ازدواج فوت کرده باشد. در این موارد به کانون سردفتران ازدواج و طلاق یا اداره ثبت شهر مورد نظر برای پیدا کردن نشانی جدید و یا کفیل دفترخانه مراجعه نماید.
- پس از یافتن دفتر ازدواج طی درخواست مکتوبی از سردفتر تقاضای صدور اجرائیه می شود. اما اینکه درخواست اجرای تمام مهریه شود یا قسمتی از آن بسیار اهمیت دارد. توجه باید داشت که مطالبه مهریه یا همان اجرا گذاشتن مهریه از اداره ثبت فقط در دو صورت مطلوب است اول آنکه زوج را ممنوع الخروج کنید و دوم زوج اموالی غیر از مستثنیات دین برای توقیف داشته باشد.
- سر دفتر پس از درخواست کتبی زوجه یا وکیل دادگستری زوجه، اجرائیه به میزان مهریه تقاضا شده صادر و به نشانی زوج مندرج در عقدنامه از طریق پست ارسال می کند.
- باید به اداره ثبت اسناد شهری که دفتر رسمی ازدواج در آنجا واقع شده مراجعه شود. در آنجاست که مشخص می شود برای چه مقدار از مهریه زوج را ممنوع الخروج می کنید و بابت چه مقدار دیگر تقاضای توقیف اموال او را دارید.
- مال منقول و غیر منقول مربوط به زوج را می توان بابت مهریه، تقاضای توقیف کرد ولی توجه داشته باشید که مال نباید جزء مستثنیات دین باشد در غیر اینصورت با اعتراض زوج یا وکیل او مال از توقیف آزاد می شود.
- ممکن است که مال مورد نظر برای توقیف در شهر دیگری به غیر از شهری که اداره ثبت در آن واقع شده باشد. در این خصوص نیابتی برای توقیف ملک و ارائه عملیات اجرایی مربوط به آن را صادر میکند.
- زوجه می تواند از طریق اداره اجرای ثبت شوهر، را بابت مهریه ممنوع الخروج کند. حال اگر زوج توانایی پرداخت مقدار مهریه ای که درخواست ممنوع الخروجی شده را نداشته باشد با دادن دادخواست اعسار از پرداخت مهریه از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه می کند . در صورت صدور حکم قطعی تقسیط مهریه و پرداخت پیش پرداخت اولیه و یکی دو قسط از مهریه ، زوج می تواند از اداره اجرای ثبت به استناد رای دادگاه تقاضای رفع ممنوع الخروجی کند.
قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه عقد موقت
قانون مهریه در مورد به اجرا گذاشتن مهریه عقد موقت
ابلاغ اجرائیه
هزینه انصراف از مهریه
هزینه دادرسی مطالبه مهریه
اگر مهریه زن سکه باشد، زوجه باید مبلغ اصلی سکه را در دادخواست قید کند، که در این صورت مجبور به پرداخت هزینه دادرسی بسیار سنگینی خواهد بود. بنابراین اگر زوجه اموال قابل توقیفی از زوج سراغ داشته باشد، می‌تواند ابتدا دادخواست تأمین خواسته را جداگانه در همان دفتر خدمات قضایی ثبت کند، که این دادخواست غیر مالی است و هزینه کمی را در بر دارد.
اما اگر زن بخواهد مبلغ اصلی سکه را در دادخواست قید کند، پس از تنظیم دادخواست، باید به میزان یکبیستم کل مبلغ مهریه (نیم عشر دولتی)، بابت هزینه دادرسی پرونده به حساب دادگستری واریز کند.
نکات مهم
- زن به محض عقد مالک کل مهریه می‌شود و این تصور که مهریه دختر باکره مطلقا نصف است اشتباه است. چرا که در صورت باکره بودن زوجه، فقط اگر دادخواست طلاق از سوی مرد باشد مهریه نصف می‌شود و در سایر حالات زن مالک کل مهریه است.
- در صورت اثبات خیانت زن، حق مهریه وی از بین نمی‌رود. این‌طور نیست که مهریه فقط تا ۱۱۰ سکه قابل وصول است؛ چرا که اگر زوج مالی برای توقیف داشته باشد یا هر زمان متمکن شود باید مازاد بر ۱۱۰ سکه را نیز پرداخت کند.
- مهریه از پدر شوهر قابل مطالبه نیست مگر اینکه خود پدرشوهر ضامن پرداخت مهریه شده باشد.
- مهریه زوجه متوفی به وراث ایشان به ارث می‌رسد. از آنجایی که ماهیت مهریه، طلب است، بنابراین پس از فوت زوجه هم، این حق به وراث ایشان مثل پدر و مادر زوجه می‌رسد و آنها می‌توانند مهریه دخترشان را از داماد مطالبه کنند.
- طبق قانون جدید مهریه اگر بعد از عقد مهریه افزایش پیدا کند قابل استناد نیست و اگرچه بعد از عقد طرفین به این توافق برسند که مهریه را بیشتر یا کمتر کنند و حتی برای این مورد سندی را هم تنظیم کنند، باز هم به عنوان مهریه اصلی قلمداد نمی‌شود و ارزش و اعتبار مهریه اولیه را ندارد.
ـــــــــــ سوالات متداول ـــــــــــ
در اینجا لازم است بدانید که فسخ نکاح با طلاق متفاوت است. در فسخ نکاح دو حالت وجود دارد:
اگر نزدیکی واقع نشده باشد مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد به جز عنن و … ( عنن نوعی ناتوانی جنسی در آقایان است که باعث عدم توانایی آمیزش می‌شود).
اگر نزدیکی واقع شده باشد مهریه به زن تعلق می‌گیرد.
امکان فسخ نکاح شامل بیماری‌هایی در مورد زن یا مرد است که به طرف مقابل حق فسخ نکاح می‌دهد؛ برای مثال هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده باشد و بعد از عقد معلوم شود که طرف فاقد صفت مذکوره است برای طرف مقابل حق فسخ به‌وجود می‌آید. در فسخ نکاح این تصور شایع است که اگر عیب یا پنهان‌کاری از جانب زن بوده باشد در هر شرایطی مهریه به وی تعلق نمی‌گیرد ولی باید بگوییم این‌گونه نیست. اگر نزدیکی واقع نشده باشد مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد به جز اینکه موجب فسخ عنن باشد که در این صورت نصف مهریه تعلق خواهد گرفت. در صورتی که نزدیکی واقع شد، تمام مهریه به زوجه تعلق می‌گیرد.
در صورت فوت شوهر، مهریه زن مقدم بر تقسیم ارث بین وراث است. متاسفانه این تلقی اشتباه وجود دارد که پس از فوت شوهر دیگر مهریه‌ایی به زن تعلق نمی‌گیرد و یا این که تنها عایدی زن سهم‌الارث اوست. در اینجا باید بگوییم پس از فوت شوهر ابتدا باید مطالبات دیگران از وی، که مهریه هم جزیی از آن‌هاست پرداخت شود و اگر پس از پرداخت مهریه به زوجه متوفی مبلغی باقی ماند، بین سایر وراث تقسیم می‌شود.
البته در این بین زوجه نیز یکی از وراث است و در نتیجه میزان سهم خود را بر حسب مورد یک چهارم یا یک هشتم (بنا بر داشتن یا نداشتن اولاد) از اموال شوهر متوفی خود به ارث می‌برد.
